Iedereen rijdt wel eens een scheve schaats. Iets waarvan je later denkt: “Dát was niet zo handig”. Vroeger leerden wij dat een fout maken niet erg is en dat dat juist noodzakelijk kwaad is om ervan te leren om het later beter te doen. Thuis, de veilige haven waar je iedere dag een fout kon en mocht maken, zolang het maar niet dezelfde was…

Die leermomenten van vroegere tijden stop je in je rugzak en neem je mee de wijde wereld in. Iedere keer als je in een situatie komt waar je geen raad mee weet, kijk je in die rugzak op zoek naar iets bruikbaars. Iedereen heeft zo’n rugzak, maar de inhoud is nogal verschillend. Je bent een product van je omgeving en hoezeer je je ouders vroeger als puber wel eens kon vervloeken, je lijkt meer op ze dan je denkt.

Ik betrap mezelf er wel eens op dat ik tegen leerlingen op mijn school zeg: “Als je later ouder bent, neem van mij nu maar aan…enz”. Ik schrik dan een beetje van mezelf want één van de kernwaarden bij ons thuis was dat je vooral zelf moest ontdekken. Wel met enige duiding en controle van pa en ma, maar toch zelf een beeld vormen.

Een andere kernwaarde was dat je je fouten moest toegeven. Als iets niet goed was gegaan moest je daar voor uitkomen, door het stof gaan, excuus aanbieden, beterschap beloven en oprecht je best doen om de fout te herstellen. Bij jezelf kijken, je eigen aandeel erkennen en het vooral niet buiten jezelf zoeken. “Met een ander hek niks te maak’n, wa met oe”, hoor ik m’n vader nog zo zeggen.

Vooral als je later gaat werken in een sector waar je met mensen te maken hebt, zijn zulke kernwaarden onmisbaar. Als er ook nog iets bij komt kijken als het ‘recht’, dan is het helemaal belangrijk want recht raakt mensen en onrecht nog meer.

De laatste paar jaar vraag ik me steeds vaker af wat sommige mensen, met publieke functies, in hun rugzak hebben. Hoe kun je jezelf bijvoorbeeld in de spiegel aankijken als je verantwoordelijkheid draagt voor de toeslagenaffaire? Dat je aan het hoofd stond van een overheidsinstantie die er geen geheim van maakte etnisch te profileren? Baas bent van een club die jaren bewust de boel traineert als je huis gerepareerd moet worden als het verzakt is door gaswinning.

Hoe acteer je als je aan het roer staat van een gemeente waar op onvoorstelbare klungelige wijze de hele administratie gehackt wordt en alles van u en mij in mogelijk kwaadwillende handen is gekomen? Oprecht fouten erkennen, door het stof gaan en beterschap beloven is wat je dan volgens mij zou moeten doen. Wie geschoren wordt moet stil zitten.
Maar die smaak zat niet in de rugzak. Wel de smaak: “Het had iedereen kunnen overkomen” en “We gaan onderzoeken of we het ICT-bedrijf aansprakelijk kunnen stellen”.

Gelukkig hebben vele anderen wél geleerd dat het hebben van een rugzak met andere inhoud beter past bij publiek werk.

Namens Niels,

een fijne dag!